Iedereen in Nederland heeft recht op passende zorg. Inclusieve zorg is daar essentieel voor. De realiteit is helaas anders, stelde de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving: “Binnen de zorgsector is te weinig aandacht voor verschillen tussen mensen zoals lichamelijke en psychische vermogens, culturele achtergrond en sekse. Dit verkleint de kansen van mensen op passende zorg.”
Daarom organiseerde Transitie 010 eind augustus 2024 een Transitie Expeditie over inclusieve zorg. Onderdeel van de expeditie was het structureel in kaart brengen wat zorg- of welzijnsprofessionals kunnen doen om de organisatie inclusiever te maken. Dat leidde tot vier eyeopeners voor diversiteit en inclusie in de zorg.
Passende zorg is inclusieve zorg
Als het gaat over het verbeteren van inclusieve zorg is het belangrijk om inzichtelijk te hebben wat passende zorg voor de organisatie betekent. In drie rondes werd tijdens de Transitie Expeditie daarom antwoord gegeven op drie vragen 1. Wat versta jij onder passende zorg en ondersteuning; 2. Hoe ziet inclusieve zorg en ondersteuning er uit binnen jouw huidige werkzaamheden; en 3. Wat neem je mee na vandaag om de zorg en ondersteuning passend te organiseren.
Wat is passende zorg en ondersteuning?
Voor zorg- en welzijnsprofessionals is er een aantal onderdelen belangrijk als het gaat om passende zorg. De patiënt moet zelf regie hebben, de omgeving moet veilig zijn en de zorg moet gericht zijn op de behoefte en belevingswereld van de patiënt. Vanuit daar kunnen de juiste stappen worden genomen. Dit betekent zorg op maat en een samenwerking met het eigen netwerk van de zorgvrager.
“Inclusieve zorg is minder zenden en meer luisteren.”
Inclusieve zorg binnen de eigen werkzaamheden
Als we inzoomen op de invulling van passende zorg binnen de eigen werkzaamheden, komt duidelijk naar voren dat er geen pasklaar stappenplan is. Het gaat juist om het constant zoeken en aanpassen van de behoefte. Oftewel trial and error. Kleine dingen uit proberen en buiten de eigen hokjes denken. Het is hierin key om in gesprek te zijn met de client, te luisteren en sensitief te zijn. Inclusieve zorg is minder zenden en meer luisteren. Daarbij wordt genoemd dat het belangrijk is dat ook de samenstelling van zorgteams diverser is. Maar ook dat het nuttig kan zijn om kennisinstituten te betrekken voor een analyse.
Doe het anders!
Door bovenstaande vragen te beantwoorden, kregen de professionals inzichten om mee te nemen naar de eigen organisatie. Bijvoorbeeld dat het altijd tussen mensen ontstaat en dat zorg- en welzijnswerkers het samen willen doen. Wat ze zelf kunnen veranderen, is het combineren van ‘systemen’ en ‘denken in mogelijkheden’. Het is belangrijk om formele en informele mogelijkheden te verbinden. Maar het allerbelangrijkste is: gewoon beginnen! Klein starten en het als een olievlak laten verspreiden.
Eyeopeners voor diversiteit en inclusie in de zorg
Met behulp van bovenstaande vragen werd een goed beeld geschetst van waar er kansen liggen om zorg en ondersteuning inclusiever te maken. Het praten over het ontwerp, gaf de professionals al inzicht en bewustwording. Dit leidde tot onderstaande vier eyeopeners voor diversiteit en inclusie in de zorg.
- Regie in handen van de cliënt:
De nadruk ligt sterk op eigen regie en autonomie, wat betekent dat zorgverleners meer moeten loslaten en vertrouwen op de capaciteiten van de cliënt.
2. De kracht van het netwerk rondom de zorgvrager:
Samenwerking tussen formele en informele zorg komt als een belangrijk punt naar voren. Dit vraagt om meer flexibele structuren en wederzijdse waardering en erkenning.
3. Benoem wat diversiteit betekent:
Inclusiviteit is een belangrijk concept, maar blijft vaak hangen als beleidswoord zonder concrete uitvoering. Dit kan zorgen voor een kloof tussen de systeemwereld (beleid/protocollen) en de leefwereld (de dagelijkse praktijk en ervaring van mensen). Het is daarom belangrijk om te benoemen hoe het concept moet worden toegepast in de zorg.
4. Actiegerichtheid:
Veel deelnemers benadrukken dat beweging begint met kleine acties. Gewoon beginnen dus! Dit zorgt voor een olievlek die zich langzaam kan uitspreiden.
“Beweging begint met kleine acties. Gewoon beginnen dus!”
Eyeopeners voor transitie
Eyeopeners is een methode die binnen de transitiekunde wordt gebruikt om tot waardevolle inzichten te komen. Transitie 010 zet zich in voor de transitie binnen zorg en welzijn in Regio Rijnmond.
