‘Hoe staat de wijkgerichte aanpak ervoor?’ Dat was het thema van de Transitie Expeditie van Transitie 010 in Kralingen-Crooswijk op 4 april 2024. Tijdens de expeditie bespraken we samen met zorg- en welzijnsprofessionals de belangrijkste lessen uit de wijkgerichte aanpak om hier in de toekomst van te leren. Lees hier over de zes belangrijkste inzichten in de aanpak wijkgericht werken.
Aanleiding
Meer dan 15 jaar geleden werd in Kralingen-Crooswijk vanuit gezondheidscentrum Levinas ingezet op een integrale wijkgerichte zorgaanpak. Georganiseerd vanuit verbinding en vanuit de energie in de wijk. Vanuit de visie dat samenwerking tussen community’s van professionals, bewoners en in verbinding met het sociale domein de gezondheid in wijken met grote gezondheidsverschillen zal verbeteren. In 2018 maakte Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) een analyse (zie onderaan de pagina). Waar staan we nu en welke lessen halen we uit deze aanpak voor de transitie? Huisarts en initiatiefnemer Corine Baar-Poort en Marlies Osinga, programmamanager van thema: Integrale wijkaanpak uit het IZA regioplan, deelden hun inzichten. Dit deden zij aan de hand van een tijdlijn en de X-curve.
Lessen aan de hand van tijdlijn en X-curve
De tijdlijn laat de periode vanaf de start van gezondheidscentrum Levinas tot aan nu zien en geeft inzicht in het proces. De X-curve is een model dat vaak wordt gebruikt in de transitiekunde en geeft de verschillende rollen in de transitie weer. Françoise Johansen van DRIFT: “Het is inzichtelijk om te zien en realiseren hoe weerbarstig zo’n wijkgericht proces is. Voor je het weet ben je tien jaar verder. Tegelijk zijn er ook mooie successen te vieren.”
Inzichten wijkgericht werken
Eye-openers
Volgens Françoise Johansen zijn eye-openers een interessante methode om te leren van een proces. Daarom delen we zes eye-openers voor gebiedsgerichte aanpak.
1: Gedrevenheid is nodig voor transitie
Veranderen is niet makkelijk. Om iets anders te willen doen, is doorzettingsvermogen nodig dat voortkomt uit gedrevenheid. Volgens Matine van Schie van Samergo zijn passie en energie, gedrevenheid nodig om te komen tot transities.
2: Bepaal je doel
Een van de lessen die huisarts Corine Baar deelde was om goed na te denken of het aanbod wel aansluit op de vraag. Betrek de bewoner of andere sectoren zoals kunt en cultuur bij de ontwikkeling, zij zien andere dingen die belangrijk zijn hiermee worden andere oplossingen zichtbaar. Daarbij is het belangrijk om het doel te bepalen. Carolien Hoogstede van De Rotterdamse Zorg: “Bepaal je doel, bekijk dan wat is er, wat is de toegevoegde waarde en is het effectief en efficiënt ingericht? Zo niet. Wat moet er anders en wat gaan we niet meer doen?”
3: Durf los te laten
Het loslaten van het oude is essentieel voor verandering. Tijdens de expeditie viel het op dat loslaten van het bekende hartstikke moeilijk is. Zelfs toen de deelnemers werd gevraagd welke handelingen of acties zij zouden moeten loslaten om te kunnen veranderen, werd genoemd wat er extra en nieuw moet gebeuren en niet wat er losgelaten moet worden. Matine van Schie licht toe: “We bedenken keer op keer nieuwe dingen en kijken niet goed waar we mee kunnen stoppen. We bouwen door maar breken niet af.” Toch is dat afbreken essentieel voor transitie. Wat we bijvoorbeeld moeten loslaten is de veelheid van overlappende overleggen en het loslaten van de eigen wijkcoördinator. Francoise Johansen concludeert: “Over de schotten van onze eigen organisatie (en eigen belangen) heen, blijft een van de grootste uitdagingen.”
4: Overkoepelende wijkcoördinator
Janine de Vries van Win010 en Carolien Hoogstede: “Het is een complex veld waarin we de wijkgerichte aanpak opzetten. Het besef kwam dat het eigenlijk veel handiger is om over te gaan naar één wijkcoördinator of kleine team overkoepelend vanuit de verschillende domeinen, in plaats van uit elk domein een functionaris / team die met coördinatie van wijkgericht werken aan de slag gaat.”
5: IZA als middel voor integrale wijkaanpak
Het Integrale Zorgakkoord (IZA) kan worden ingezet om de integrale wijkaanpak te bevorderen. Janine de Vries: “Ondanks het feit dat dit nog erg bureaucratisch en weinig concreet is, kan dit toch een hoopvol middel zijn om dat wat in het klein al positief heeft uitgepakt in het verleden nu eindelijk echt te gaan institutionaliseren.”
6: Monitoring
Tot slot was een belangrijke eye-opener dat monitoring beter kan en er misschien een andere vorm nodig is. Matine van Schie: “Monitoring moet anders gericht worden: op toegevoegde waarden en impact en minder op KPI’s.” Theory of change is daar een goed voorbeeld van. Dat is een methodiek waardoor je breed naar de toegevoegde waarde en impact kan kijken van je aanpak. Hiermee vertrek je vanuit de ‘bedoeling’ en maak je concreet wat er nodig is en ook hoe je impactgericht kan monitoren. Bijvoorbeeld met behulp van transitiegerichte monitoring, ontworpen door de ‘Onderzoeksgroep Transitiegerichte leergemeenschappen voor brede gezondheid, Hanzehogeschool’.
Gezamenlijke taal is belangrijk
Een van de deelnemers reflecteert op de expeditie: “Ik besef me hoe belangrijk de gezamenlijke taal is. We denken vanuit onze eigen wereld. Het is van toegevoegde waarde om deze gesprekken te voeren, zodat je je realiseert dat je vanuit je eigen bubbel denkt.”
Analyse wijkgerichte aanpak
Bekijk hier de analyse van DRIFT: Reflectie Tussenruimte, een reflectie op het samenwerken aan een gezond Kralingen-Crooswijk en de notitie Gezondheidsentrum Levinas van DRIFT.
